Loài bò cạp xanh, với tên khoa học là Rhopalurus junceus, là một loài đặc hữu chỉ sinh sống ở các khu vực miền trung và miền nam của Cuba. Điều đáng chú ý là, mặc dù thuộc họ Buthidae – một họ bọ cạp nổi tiếng với nọc độc nguy hiểm, nọc của R. junceus lại được ghi nhận là không gây ra các ca tử vong ở người. Đặc điểm này làm cho loài bò cạp xanh trở thành một đối tượng nghiên cứu hấp dẫn.   

Lịch sử về việc sử dụng nọc độc này trong y học dân gian tại Cuba đã tồn tại từ lâu đời. Nguồn gốc của các nghiên cứu hiện đại bắt đầu từ những năm 1970, khi người dân ở Guantánamo phát hiện một hiện tượng kỳ lạ trên đàn bò của họ. Những con bò có các khối u bất thường trên cơ thể, nhưng sau khi bị bò cạp đốt, các khối u này sưng lên rồi dần dần co lại và biến mất. Câu chuyện này đã trở thành một giả thuyết sơ khai, thu hút sự chú ý của các nhà khoa học và mở đường cho các nghiên cứu chính thức. Đây là một ví dụ điển hình về việc quan sát y học dân gian có thể cung cấp điểm khởi đầu cho các công trình nghiên cứu khoa học chuyên sâu, biến một giai thoại thành một đối tượng nghiên cứu có giá trị.

Nọc bọ cạp xanh R. junceus là một phức hợp sinh học chứa hàng trăm loại protein và peptide khác nhau. Các nhà khoa học đã và đang nỗ lực xác định các thành phần hoạt tính và cơ chế tác động của chúng đối với tế bào ung thư. Các nghiên cứu đã đề xuất một số cơ chế chính, tạo nên nền tảng khoa học cho tiềm năng của nọc độc này.   

Một trong những cơ chế được quan tâm nhất là khả năng gây chết tế bào một cách chọn lọc. Các nghiên cứu chỉ ra rằng nọc bọ cạp xanh có thể gây ra cái chết của tế bào ung thư theo hai con đường: apoptosis (chết tế bào theo chương trình) và necrosis (hoại tử). Ngoài ra, nọc bọ cạp xanh còn được cho là tác động đến các kênh ion Na+ và K+, đóng vai trò quan trọng trong tín hiệu tế bào. Một cơ chế quan trọng khác là khả năng chống tạo mạch máu (anti-angiogenesis). Theo các nhà nghiên cứu Cuba, nọc độc hoạt động bằng cách ngăn không cho các mạch máu mới hình thành và nuôi dưỡng khối u, từ đó làm cho khối u thiếu năng lượng và teo đi. Cuối cùng, các chuyên gia còn nhận thấy nọc bọ cạp có thể tăng cường hệ miễn dịch bằng cách cải thiện khả năng đáp ứng của tế bào Lympho T.

Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm (in vitro) đã cung cấp những bằng chứng đầy hứa hẹn về hoạt tính chống ung thư của nọc bọ cạp xanh. Một phân tích tổng hợp (meta-analysis) đã chỉ ra rằng nọc độc này có độc tính chọn lọc đối với các dòng tế bào ung thư biểu mô, trong khi không gây hại cho các tế bào khỏe mạnh hoặc các tế bào ung thư có nguồn gốc tạo máu. Kết quả phân tích cho thấy nồng độ ức chế trung bình (IC50) của nọc độc trên các dòng tế bào ung thư là 0.645 mg/mL. Đặc biệt, hiệu quả này rõ rệt hơn trên các dòng tế bào ung thư phổi (NCI-H292, A549) với IC50 trung bình là 0.460 mg/mL. Hiệu quả cũng được ghi nhận trên các dòng tế bào ung thư vú (MDA-MB-231, MDA-MB-468).